پزشکی زنان

تعریف نازایی – عدم توانایی در باردارشدن بعد از یک سال تلاش برای بارداری است یا در مورد خانم بالای ۳۵ سال بعد از ۶ ماه تلاش برای باردار شدن . خانمی که می تواند باردار شود اما نتواند بارداری را حفظ کند نیز می تواند نازا باشد. حدود ۱۰ درصد از زوجین در سنین ۴۴ – ۱۵ سال برای باردار شدن یا حفظ بارداری مشکل درند. حدود یک سوم موارد نازایی به علت مشکلات خانم است و یک سوم دیگر علل نازایی مربوط به مردان است.بقیه موارد یا مخلوطی از مشکلات زن و مرد است یا علل ناشناخته دارد.

علل نازایی در مردان –

۱- واریکوسل – وریدهای بیضه خیلی متسع می شود که باعث افزایش دما در آن می شود و بر تعداد یا شکل اسپرم اثر می کند.

۲- اختلال در تحرک اسپرم – گاهی بیماریها یا صدمات باعث بلوک حرکت اسپرم می شود. بعضی مردان با مشکلاتی در اسپرم متولد می شوند مانند سیستیک فیبروزیس که از علل نازایی است.

علل افزایش نازایی در مردان – اسپرم یک مرد می تواند تحت تاثیر سلامتی وی یا روش زندگی او تغییر کند:

مصرف زیاد الکل – داروها – سموم محیطی مانند آفت کش و سرب – کشیدن سیگار – اوریون – بیماری شدید کلیه – مشکلات هورمونی – رادیوتراپی و کموتراپی برای سرطان – افزایش سن

علل نازایی در زنان –

بسیاری از موارد نازایی زنان توسط اختلال در تخمک گذاری ایجاد می شود.از نشانه های عدم تخمک گذاری عادت ماهیانه نامنظم یا قطع آن است.

از علل شایع اشکال در تخمک گذاری تخمدانهای پلی کیستیک است که یک عدم تعادل هورمونی است.از علل دیگر نازایی نارسایی زودرس تخمدان است که زیر ۴۰ سال اتفاق می افتد.

از علل کمتر شایع دیگر نازایی شامل:

بسته بودن لوله های تخمدان به علت عفونت لگنی – آندومتریوز – یا جراحی لگنی

مشکلات فیزیکی و آناتومی در رحم

میوم فیبروئید رحمی

عومل افزایش نازایی در زنان- افزایش سن – استرس – سوئ تغذیه – ورزش شدید – افزایش وزن یا کاهش وزن – کشیدن سیگار -مصرف زیاد الکل – عفونتهای جنسی – مشکل در سلامتی با ایجاد تغییرات در هورمون

چگونه سن بر توانایی باروری زن اثر می گذارد:

کاهش توانایی تخمدانها برای تخمک گذاری – داشتن تعداد کمتری از تخمک باقیمانده – بسیاری از تخمکها سالم نیستند. افزایش احتمال داشتن بیماری هایی که ایجاد نازایی می کند – افزایش احتمال سقط

در صورت داشتن علائم زیر باید به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایند:

پریود نامنظم – پریود خیلی دردناک – اندومتریوز – عفونت لگنی – بیش از یک سقط

فیبرویید رحمی یا همان فیبروم رحمی، یک تومور خوش‌خیم است که از سلول‌های غیرطبیعی در دیواره عضلانی رحم تشکیل شده است، یعنی به صورت توده‌ای است که در اندازه‌های مختلف ایجاد می‌شود. این توده‌ها در ۲۰ تا ۲۵ درصد موارد در سنین باروری، یعنی سنین قبل از یائسگی دیده می‌شوند.
رشد تومور فیبرویید
رشد این تومور توسط هورمون های استروژن و پروژسترون تحریک می‌شود و بعد از سن یائسگی چون میزان این هورمون‌ها پایین می‌آید، در نتیجه این تومور کوچک می‌شود. این بیماری در خانم‌های سیاه پوست، دو برابر شایع‌تر از خانم‌های سفیدپوست است، ولی هنوز علت قطعی آن مشخص نشده است. خوشبختانه علی‌‌رغم درصد بالای ابتلا، این تومور یک تومور خوش‌خیم محسوب می‌شود.
علایم شایع تومورهای خوش خیم رحم
این بیماری معمولا بدون علامت است، ولی به طور کلی علائم بالینی این بیماری عبارت است از : خونریزی‌های حجیم و طولانی قاعدگی، کاهش فواصل بین قاعدگی‌ها، احساس فشار روی مثانه، درد و فشار لگنی، مقاربت دردناک یا خونریزی پس از مقاربت.

در ضمن از عوارض این بیماری می توان کم‌خونی همراه با ضعف و خستگی و رنگ‌پریدگی را بیان کرد.

راه خاصی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد، اما اجتناب از مصرف هورمون‌های زنانه ممکن است رشد فیبروییدها را کمتر کند.
عوارض احتمالی
عوارضی که در زمان بارداری می‌تواند رخ دهد، عبارت است از:

– سقط خود به خودی

– زایمان زودرس –

از دیگر عوارض این بیماری این است که امکان دارد فیبرویید پس از جراحی دوباره عود کند و سرطانی شدن فیبرویید در کمتر از نیم درصد موارد رخ می‌دهد که معمولا با رشد سریع تومور خود را نشان می‌دهد. البته اگر قبل از یائسگی، جراحی ضرورت نداشته باشد، معمولا این تومورها پس از یائسگی بدون درمان کوچک می‌شوند. در صورتی که جراحی ضرورت داشته باشد، بیمار بستری می‌شود. فیبروییدها در صورتی نیاز به جراحی دارند که خونریزی بیش از اندازه باشد، یا ایجاد علائمی کند که در حامله شدن یا حاملگی فرد اختلال به وجود آورد، و یا در صورت سرطانی شدن یا اندازه بزرگ فیبروییدها.
راه‌های تشخیص بیماری و درمان
از آنجایی که این بیماری در بعضی افراد بدون درد است، ممکن است با یک معاینه سالانه توسط پزشک تشخیص داده شود. فیبرویید با معاینه شکم قابل لمس می‌باشد و با انجام سونوگرافی، تشخیص کامل می شود.

درمان بر حسب علائم و نیز نتایج اقدامات تشخیصی مختص هر بیمار، انجام خواهد شد و در مواردی که علائم خفیف هستند و اندازه فیبرویید کوچک است، امکان دارد نیازی به درمان وجود نداشته باشد و توصیه شود که بیمار پس از ۶ تا ۱۲ ماه مجددا برای معاینه مراجعه کند و تحت‌نظر پزشک باشد.

ولی در بعضی از موارد ممکن است توصیه به جراحی شود و انواع روش‌های مختلف جراحی وجود دارد

۱٫ برداشت بافت فیبروییدی و باقی گذاشتن بخش‌های سالم رحم که به آن میومکتومی می‌گویند.

۲٫ بریدن رگ‌های خون‌رسان به بافت فیبریدی باعث فروکش کردن رشد آنها می‌شود.

۳٫ برداشت رحم (هیستروکتومی)‌ که تنها راه مطمئن برای درمان فیبروم رحمی است.

روش درمان

استروژن موجود در قرص‌های ضدبارداری با دوز کم چندان خطر مهمی ندارند، اما استروژن با دوز زیاد ممکن است باعث بزرگ شدن فیبروییدها شود. لذا اگر مصرف قرص ضد بارداری مضر بود، باید به فکر استفاده از سایر روش‌های جلوگیری از بارداری باشید.

امکان دارد برای به حداقل رساندن خونریزی رحمی مصرف پروژستین‌ها توصیه شود. برای تخفیف درد هم استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی توصیه می‌شود.

همچنین برای کم‌خونی ناشی از خونریزی، مکمل آهن داده می‌شود.

داروی هورمونی محرک گنادوتروپین باعث بروز یائسگی مصنوعی و سریع شده، به طوری که خونریزی متوقف و اندازه فیبرویید کوچک می‌شود. البته این نوع دارو نباید بیش از شش ماه مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین باید بدانید که برای مبتلایان به فیبروم رحمی محدودیت فعالیتی خاصی توصیه نمی‌شودو معمولا بین وجود فیبروم با اندازه ی کوچک ویامتوسط و نازایی هیچگونه ارتباطی وجود ندارد.همانطور که در سطور پیشین ذکر شد راهی برای پیشگیری از آن هنوز وجود ندارد.